کیست مخاطی دهان یا موکوسل یک بیماری تقریبا شایعی است که بر اثر دلایل مختلفی ممکن است بروز کند. این کیست که خوش خیم است و از مایع شفاف و یا نیمه شفاف تشکیل شده که در هر جایی از دهان ممکن است رشد کند. این بیماری در هر فردی ممکن است رخ دهد و فرد مبتلا هیچ گونه دردی را احساس نمی‌کند. اما زمانی آزار دهنده می‌شود که در هنگام غذا خوردن و یا صحبت کردن با مشکل روبرو شود. این بیماری بسته به اینکه عامل به وجود آورنده‌اش چیست انواع مختلفی دارد. در این مقاله قصد داریم در مورد این ضایعه، انواع و علل بروز و در نهایت درمان آن اطلاعاتی در اختیار شما قرار دهیم.
بروز کیست مخاطی دهان در پایان خردسالی بسیار شایع است.
کیست مخاطی دهان چیست؟
برجستگی که گاهی به اندازه یک زگیل می‌شود که داخل آن را مواد مخاطی بزاق پر کرده و بدون درد است. منشا این عارضه غدد بزاقی کوچک است و به دلایل حبس مخاط در غدد، پاره شدن غدد و یا مسدود شدن کیست به وجود می‌آید. رایج‌ترین محلی که بروز می‌کند لب پایین است. با این حال در مخاط بالکان ( محلی در گونه‌ها) و کف دهان (رانولا) نیز قابل مشاهده است. اغلب در بزرگسالان رخ می‌دهد اما در کودکان نیز دیده شده است. شیوع این عارضه بالا است و آمارها نشان می‌دهد از هر ۱۰۰۰ نفر ۲.۴ نفر به این عارضه مبتلا می‌شوند که اکثر آنها زیر ۲۰ سال سن دارند.
انواع کیست مخاطی
- کیست موکوس: شایع ترین کیست مخاطی دهان است و زمانی بروز پیدا می‌کند که غدد بزاقی، درون بافت اطراف، شروع به ترشح مایع بزاقی می‌کند و موجب بروز تورم می‌شود که کپسول پوششی نداشته و بافت دانه بندی آن را احاطه کرده است.
- کیست احتباس مخاطی: کهبه دلیلانسداد مجرای غدد ایجاد می‌شود و پوشش اپیتلیال دارد. این نوع کیست در افراد بین ۵۰-۶۰ سال دیده می‌شود.
موکوسل مخاطی را بر اساس موقعیت قرارگیری می‌توان به صورت زیر دسته بندی کرد.
- موکوسل سطحی: این کیستدر مخاط ایجاد می‌شود و در افرادی که بیشتر از ۳۰ سال دارند بیشتر مشاهده شده است.
- موکوسل کلاسیک: لایه بالایی زیر مخاط بروز پیدا می‌کند.
- موکوسل عمیق: در پایین‌ترین لایه غشای مخاطی قرار دارد.
علائم بالینی موکوسل مخاطی
کیست مخاطی دهان، یک توده متحرک است که گاهی قطر آن ۱ سانتیمتر و در موارد نادری بیشتر است. هیچ علائمی مانند درد، سوزش و خارش ندارد و بسیار گرد و نرم است. ظاهر آن نیمه شفاف بوده و زمانی که به صورت سطحی رشد کرده مایل به آبی است. اما موکوسل هایی که عمیق‌تر ایجاد شده‌اند گهگاهی دچار خونریزی می‌شوند بنابراین تقریبا به رنگ قرمز روشن هستند. مواقعی وجود دارد که بر اثر ضربه یا گازگرفتگی باعث رشد این کیست می‌شود. نکات لازم برای پیشگیری از پوسیدگی دندان را در این مقاله بخوانید.
دلایل بروز کیست مخاطی دهان
به طور کلی سیستم بزاق دهان به این صورت کار می‌کند که از غدد بزاقی یک لوله یا مجرای باریکی به دهان متصل می‌شود که باعث ترشح مایع بزاق به داخل دهان می‌شود و در صورتی که این مجراها به هر علتی ( گاز گرفتن لپ یا مکیدن ) دچار صدمه شوند باعث بروز موکوسل می‌شود. اما رایج‌ترین علل بروز این عارضه:
- پاره شدن غدد بزاقی: هر نوع برجستگی یا صدمهبه غدد بزاقی که منجر به بروز التهاب و در نهایت متورم شدن را در پی داشته باشد.
- پیرسینگ: انجام این کار باعث عفونی شدن لب می‌شود و عاملی برای بروز کیست مخاطی دهان است. در زمان انجام پیرسینگ، برای جلوگیری از عفونت باید از ابزار تمیز و ضدعفونی شده استفاده کرد. به طور کلی برای انجام این کار به یک متخصص مراجعه کنید.
تجمع باکتری در بین دندان‌ها نیز عامل به وجود آمدن کیست مخاطی دهان است.
- صدمات ناشی از خرابی دندان‌ها: عدم مراقبت کافی از دندان‌ها موجب تجمع یافتن باکتری‌ها در محیط دهان شده که منجر به انسداد مجرای بزاقی و بروز کیست می‌شود. در ادامه درباره انواع ایمپلنت های دندان بخوانید.
نحوه تشخیص کیست مخاطی دهان
در مواردی که کیست مخاطی دهان سطحی باشد محل بروز و اندازه آن مشخص است. اما مواقعی وجود دارد که تشخیص آن کمی مشکل می‌شود. در چنین شرایطی پزشک برای تشخیص دقیق‌تر ممکن است یکی از این موارد را تجویز کند:
بیوپسی : دکتر از کیست نمونه‌ای گرفته و برای ارزیابی بیشتر به آزمایشگاه انتقال می‌دهد.
اولتراسوند ( سونوگرافی ): از آنجایی که مونوکسل حاوی مایع بزاقی است بنابراین در دستگاه سونوگرافی به خوبی نشان داده می‌شود و قابل تشخیص است.
سی تی اسکن توموگرافی: در این روش با کمک اشعه ایکس پزشک می‌تواند تصاویر دقیقی از کیست مشاهده نماید.
درمان کیست مخاطی دهان چگونه صورت می‌گیرد؟
در اغلب اوقات کیست مخاطی دهان بدون هیچ گونه درمانی از بین می‌رود. از دستکاری آن بپرهیزید و در اولین فرصت به پزشک مراجعه نمایید. اما در مواردی که پزشک باید برای درمان مداخله کند از دو روش زیر استفاده می‌کند.
برداشتن غدد بزاقی
پزشک ابتدا با استفاده از بی حسی موضعی، بیمار را بی حس کرده و با استفاده از لیزر و یا چاقوی جراحی غدد بزاقی را برمی‌دارد.
ایجاد مجرای جدید
روش فوق به کیسه داری معروف است و با ایجاد مجرایی جدید، مسیر حرکت مایع بزاق از غدد به داخل دهان تغییر می‌کند. برای این کار پزشک یا دندانپزشک ابتدا محل مورد نظر را کاملا ضدعفونی می‌کند. به کیست مخاطی دهان یک بخیه زده سپس آن را گره می‌زند. بعد از آن کیست را خیلی آرام فشار می‌دهد. بعد از گذشت یک هفته بخیه را باز می‌کند. درباره تفاوت لمینت و کامپوزیت در این مقاله بخوانید.
درمان‌های دیگری نیز وجود دارد که با بکارگیری آنها نه تنها تورم کاهش پیدا می‌کند، بلکه دیگر نیازی به استفاده از روش جراحی نخواهد بود. این درمان شامل داروهای مخصوص موکوسل و تزریقات استروئیدی است.
وجود کیست مخاطی دهان حس ناخوشایندی ایجاد می‌کند و با اینکه در اغلب موارد خود به خود بهبود می‌یابد اما به پزشک مراجعه نمایید. زیرا امکان عود مجدد آن وجود دارد. معمولا ناحیه‌ای که کیست جراحی شده ممکن است تا مدتی درد داشته باشد. اما مراقب باشید و از گاز گرفتن و مکیدن لپ خود خودداری کنید. چنانچه بعد از بروز کیست، در بلعیدن غذا و یا هنگام حرف زدن دچار مشکل شدید به پزشک مراجعه کنید تا با توجه به وخامت اوضاع برای شما روش درمانی خاصی را شروع کند.
درانتها می توانید سوالات خود را درباره انواع بیماری های دهان و دندان و روش های اصلاح دندان ها از دکتر مسعود پورشاهی متخصص ارتودنسی در بخش نظرات سایت بپرسید.
https://www.news-medical.net/health/What-is-a-Mucocele.aspx
https://www.webmd.com/oral-health/guide/mucocele-causes-symptoms-and-treatment
